شاید شما بیماری قلبی داشته باشید یا در آشنایان یا دوستان خود افرادی که تحت آنژیوگرافی یا آنژیوپلاستی قرار گرفته باشند، دارید و مکرراً کلمات آنژیوگرافی و آنژیوپلاستی را شنیده‌اید. تفاوت بین این دو چیست و اصولاً آنژیوگرافی و آنژیوپلاستی به چه معنی هستند.

آنژیوگرافی

آنژیوگرافی یک عمل تشخیصی است و هیچگونه درمان یا مداخله پزشکی در جریان انجام آنژیوگرافی صورت نمی گیرد. در زمان انجام آنژیوگرافی با استفاده از کاتتر و با تزریق ماده حاجب رادیولوژی وجود بیماریهای داخل عروق کرونر قلبی بررسی می شود که می تواند مسدود باشد یا نرمال. 

زمانی که شما با ناراحتی قلبی یا تنفسی به پزشک مراجعه می کنید، پزشک از شما شرح حال گرفته و معاینات قلبی انجام می دهد و برحسب شرایط، از تست های تشخیصی مانند تست ورزش، اکوی قلب و اسکن هسته ای قلب استفاده می کند. زمانی که پزشک تشخیص دهد احتمال انسداد عروق قلبی زیاد است، لازم است عروق کرونر قلب با دقت بیشتر و دقیق تری بررسی شوند که بهترین راه انجام آنژیوگرافی است.

👈 بیشتر بدانیم:آنژیوگرافی کرونر چیست؟ 🔗

آنژیوگرافی می تواند به دو روش انجام شود:

روش مجازی و با استفاده از سی تی اسکن قلب و بازسازی تصاویر، که به "سی تی آنژیوگرافی" معروف است و آنژیوگرافی روتین و با استفاده از دستگاه آنژیوگرافی.

در هر دو روش اطلاعات بدست آمده از وضعیت عروق کرونر قلب، حالت تشخیصی دارند و صرفاً پزشک و بیمار از وضعیت عروق کرونر، اطلاع پیدا می کنند. 

براساس نتایج آنژیوگرافی و سی تی آنژیوگرافی، سه حالت تصمیم گیری محتمل است:

بعد از آنژیوگرافی روتین

1- تنگی و انسداد قابل توجه در عروق کرونر وجود ندارد که در این حالت درمان دارویی توصیه خواهد شد.

2- رگهای قلبی مسدود بوده و تنگی قابل توجه دارند ولی با استفاده از بالن و استنت - آنژیوپلاستی - قابل درمان هستند. در این حالت بعد از اتمام آنژیوگرافی می توان در ادامه، اقدام به آنژیوپلاستی نمود. البته در برخی از موارد که انسداد متعدّد و شدید وجود داشته باشد، اقدام به آنژیوپلاستی لازم است بعد از مشاوره و تصمیم تیم درمانی صورت پذیرد.

3- در صورت وجود تنگی های متعدّد و شدید، به ویژه در زمان درگیری شریان اصلی قلب - Left Main - یا انسداد هر سه رگ قلب، توصیه به انجام عمل قلب باز می شود که لازم است با جرّاح مخترم قلب مشاوره صورت بگیرد.

بعد از انجام سی تی آنژیوگرافی

ایده ال ترین حالت در سی تی آنژیوگرافی، جواب نرمال آن است. قابل اعتمادترین گزارش در سی تی آنژیوگرافی، عدم وجود انسداد مهم در عروق کرونر یا ناچیز بودن رسوب کلسیم در جدار عروق کرونر است. در صورت گزارش انسداد در عروق کرونر قلب یا وجود رسوب قابل توجه کلسیم در عروق کرونر، لازم است جهت تصمیم دقیق تر و یا انجام آنژیوپلاستی یا مداخلات قلبی، آنژیوگرافی روتین هم انجام شود. بعد از انجام سی تی آنژیوگرافی دو حالت محتمل است:

1- نرمال بودن یا مشاهده رسوب ناچیز چربی و کلسیم در جدار عروق قلبی که در اینصورت اقدام بعدی لازم نیست و توصیه به درمان دارویی یا تغییر در شیوه زندگی و تعدیل عوامل خطر قلبی است.

2- در صورت وجود کلسیم زیاد در جدار عروق کرونر یا مشاهده تنگی عروق کرونر، لازم است برای تأیید تشخیص و انجام درمان و آنژیوپلاستی، آنژیوگرافی روتین انجام شود. 

آنژیوپلاستی

آنژیوپلاستی به معنی مداخله و درمان انسداد یا بیماریهای عروق کرونر است. در اصل آنژیوپلاستی بعد از انجام آنژیوگرافی صورت می گیرد که می تواند در مواردی بلافاصله بعد از اتمام آنژیوگرافی و در همان جلسه انجام شود و هم می توان آن را بعد از انجام مشاوره و بررسی روش های درمانی در تیم درمان بیمار، انجام داد. برای آنژیوپلاستی از اصطلاح کلی PCI - Percutaneous Coronary Intervention استفاده می شود. 

PCI به جندین روش انجام می شود:

بالون

در این روش که امروزه کمتر از آن استفاده می شود، انسداد عروق کرونر صرفاً با استفاده از بالن درمان می شود. در بالن آنژیوپلاستی بالن کوچکی با ابعاد متناسب با طول و قطر انسداد، در داخل ضایعه کرونری باد شده و برای مدتی نگه داشته می شود تا پلاک کرونری شکسته شده و کمتر شود. 

بالن آنژیوپلاستی به دلیل بازگشت مجدد و سریع تنگی کرونر در آینده و همچنین احتمال پاره شدن و دایسکشن ضایعه، امروزه منسوخ شده و صرفاً برای تنگی های مجدّد داخل استنت های قبلی و با استفاده از بالن های آغشته به دارو - بالن دارویی - انجام می شود.

استنت

استنت ها در حقیقت شبیه به یک داربست یا توری فلزی هستند که بعد از انجام بالون در داخل ضایعات کرونری، در محل ضایعه کار گذاشته می شوند تا بتوانند جلوی تنگی مجدد و اصطلاحاً Re-coil شدن ضایعه را بگیرند. استنت ها که در انواع مختلف و با طول و قطرهای متناسب با هر ضایعه های استفاده می شوند، باعث بهبود نتایج اینترونشن و درمان بهتر تنگی های کرونر به ویژه در موارد شدید و متعدّد شده اند.

👈 بیشتر بدانیم: استنت چیست؟ 🔗

خلاصه

آنژیوگرافی به هر روشی که انجام شود، چه با دستگاه آنژیوگرافی روتین و چه با استفاده از سی تی آنژیوگرافی، صرفاً یک روش تشخیصی است که وضعیت و آناتومی انسداد عروق کرونر را مشخص می کند.

آنژیوپلاستی یک روش درمانی و مداخله ای است که در آن با استفاده از بالن یا استنت می توان بیماریهای عروق کرونر را درمان کرد.