اگر دیابت دارید، پس می دانید که در زمانهایی ممکن است سطح گلوکز خون (یا قند خون) می تواند به بالاتر از حد طبیعی افزایش یابد یا برعکس میزان قندخون به کمتر از حد طبیعی کاهش یابد.

انسولین هورمونی است که گلوکز خون را به سلول های بدن منتقل می کند. برای انرژی و سلامتی به آن نیاز دارید. اگر دیابت نوع ۱ دارید ، بدن شما انسولین بسیار کمی تولید می کند یا اصلا انسولین تولید نمی کند. اگر دیابت نوع ۲ دارید ، بدن شما به انسولین پاسخ مناسبی نمی دهد و این موضوع به عنوان مقاومت به انسولین شناخته می شود. 

زمانی می توانید دیابت خود را بهتر مدیریت کنید که بدانید چه چیزی بر سطح قند خون شما تأثیر می گذارد و سطح قندخون شما با چه عواملی افزایش یا کاهش پیدا می کند.

این مقاله اهمیت گلوکز خون و تفاوت بین سطح قند خون ناشتا، غیر ناشتا و طبیعی را توضیح می دهد. همچنین تاکید می کند که چرا بیماران دیابتی باید سطح قند خون خود را کنترل کنند.

گلوکز خون چیست؟

گلوکز خون از غذا به دست می آید. همانطور که غذا می خورید، غذا به قند تجزیه می شود و به خون ارسال می شود.  به دنبال ورود گلوکز به خون غده پانکراس تحریک شده و انسولین آزاد می کند. انسولین ماده ای است که به گلوکز کمک می کند تا وارد سلول ها شود. هنگامی که این اتفاق می افتد، قد خون وارد سلولها می شود. داخل سلولهای بدن گلوکز برای سوخت و ساز و تولید انرژی استفاده می شود. البته در صورت اضافه بودن میزان گلوکز مصرف شده، اضافه آن به مولکولهای چربی تبدیل شده و در سلولهای چربی ذخیره می شود.

گلوکز به عنوان منبع اصلی انرژی بدن شناخته می شود. با این حال اگر گلوکز بیش از حد در خون تجمع یابد و وارد سلولها نشود، یا اگر به درستی جذب و مصرف نشود، می تواند مشکلات مهم سلامتی در کوتاه مدت و طولانی مدت ایجاد کند. برای حفظ سطح قند خون سالم، مهم است: 

  • غذای سالم بخورید
  • به طور منظم تمرین کنید
  • سطح گلوکز خون خود را بررسی کنید
  • با پزشک خود در تماس باشید

قند خون ناشتا در مقابل قند خون غیر ناشتا

قند خون ناشتا آزمایشی است که قند خون را اندازه گیری می کند و برای تعیین اینکه آیا فرد مبتلا به دیابت است یا خیر، استفاده می شود. وقتی فردی این آزمایش را انجام می دهد، حداقل هشت ساعت قبل از آزمایش نباید غذا بخورد یا  چیزی بنوشد. نتایج آزمایش تعیین می کند که آیا فرد پیش دیابتی است یا دیابتی. البته لازم است بدانید که منظور از این تست، اندازه گیری قندخون با استفاده از نمونه خون است و اندازه گیری قند خون با نوار قند نمی تواند در تشخیص دیابت ارزش داشته باشد.

نتایج بر حسب میلی گرم در دسی لیتر اندازه گیری می شود. نتایج زیر نشان می دهد که آیا فرد مبتلا به پیش دیابت است یا دیابت:

  • نرمال: کمتر از 100 میلی گرم در دسی لیتر
  • پیش دیابت: 100 میلی گرم در دسی لیتر تا 125 میلی گرم در دسی لیتر
  • دیابت: 126 میلی گرم در دسی لیتر یا بالاتر

برای آزمایش قند خون بدون ناشتا ، آزمایش A1C برای تعیین میانگین سطح قند خون یک فرد در یک دوره دو تا سه ماهه انجام می شود. نتایج زیر نشان می دهد که آیا فرد مبتلا به پیش دیابت است یا دیابت: 

  • نرمال: تا 5.7%
  • پیش دیابت: از 5.7٪ تا 6.4٪
  • دیابت: 6.5٪ و بیشتر از آن

سطح قند خون برای کودکان و نوزادان

اینها سطوح طبیعی گلوکز خون برای کودکان است: 

  • 0 تا 5 سال: 100 تا 180 میلی گرم در دسی لیتر
  • 6 تا 9 سال: 80 تا 140 میلی گرم در دسی لیتر
  • 10 سال یا بیشتر: 70 تا 120 میلی گرم در دسی لیتر

سطح قند خون در افراد دیابتی

سطح قند خون در افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ باید به این شکل باشد:

  • قبل از غذا: از 90 تا 130 میلی گرم در دسی لیتر برای بزرگسالان
  • بعد از غذا (1 تا 2 ساعت بعد از غذا): کمتر از 180 میلی گرم در دسی لیتر برای بزرگسالان
  • هنگام خواب: از 90 تا 150 میلی گرم در دسی لیتر برای بزرگسالان

سطح قند خون در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ باید به این شکل باشد:

  • قبل از غذا: از 70 تا 130 میلی گرم در دسی لیتر برای بزرگسالان
  • بعد از غذا (1 تا 2 ساعت بعد از غذا): کمتر از 180 میلی گرم در دسی لیتر برای بزرگسالان
  • هنگام خواب: از 90 تا 150 میلی گرم در دسی لیتر برای بزرگسالان

افت قندخون

هیپوگلیسمی یا افت قندخون به قندخون زیر ۷۰ میلی گرم در دسی لیتر گفته می شود. اگر بدن گلوکز کافی نداشته باشد، می تواند منجر به علائم مهمی شود، مانند:

  • مشکل در صحبت کردن
  • سرگیجه
  • تنفس سریع
  • احساس اضطراب یا ضعف
  • گرسنگی
  • حالت تهوع
  • لرزش

اگر فردی دیابت داشته باشد، افت قندخون یا هیپوگلیسمی می تواند یکی از عوارض جانبی داروهای دیابت باشد. اگر فردی هیپوگلیسمی داشته باشد و گلوکز او خیلی پایین باشد، می تواند منجر به کمای دیابتی شود. اگر فرد بیهوش است، ضروری است که فوراً با اورژانس ۱۱۵ تماس بگیرید.

هر فرد مبتلا به دیابت باید اطلاعات تماس پزشک یا مراقب بهداشتی خود را در نزدیکی خود نگه دارد تا در صورت نیاز بتواند برای کمک به او مراجعه کند.

چه زمانی به دنبال کمک اضطراری باشیم؟

اگر قند خون شما به زیر ۷۰ میلی گرم در دسی لیتر رسید یا اگر احساس خستگی یا سرگیجه دارید، با ۱۱۵ تماس بگیرید.

هیپرگلیسمی

هایپرگلیسمی قند خون بالاست. این موضوع زمانی اتفاق می افتد که بدن انسولین کافی نداشته باشد و قند زیادی در خون وجود داشته باشد. علائم هیپرگلیسمی عبارتند از:

  • تاری دید
  • خستگی
  • تکرر ادرار
  • سردرد
  • افزایش گرسنگی و/یا تشنگی

اگر هیپرگلیسمی به درستی درمان نشود، شما در معرض خطرات سلامتی کوتاه مدت مانند کومای دیابتی یا کتواسیدوز دیابتی و عوارض درازمدت، مانند مشکلات کلیوی هستید.

هایپرگلیسمی را می توان با موارد زیر حفظ و/یا پیشگیری کرد:

  • پرهیز از سیگار و الکل
  • درست غذا خوردن
  • ورزش کردن
  • حفظ وزن سالم
  • مصرف دارو طبق دستور

این مهم است که با پزشک یا مراقب دیابت خود همکاری کنید تا بهترین نتیجه را در مورد این وضعیت به دست آورید. 

کتواسیدوز دیابتی

کتواسیدوز دیابتی (DKA) می تواند در افرادی که دیابت نوع ۱ و هیپرگلیسمی درمان نشده دارند ایجاد شود. این زمانی است که اسیدها یا کتون های سمی در خون تجمع می یابند. اگر انسولین کافی در خون وجود نداشته باشد متابلیسم و سوخت و سوز ناقص قند خون می تواند موجب تجمع ترکیبات اسیدی و کتون در خون شود. این یک وضعیت بسیار جدی است که می تواند باعث کما یا مرگ شود. 

خلاصه

دیابت یک بیماری جدی است و بیماران دیابتی نیاز دارند تا در مورد سطح گلوکز خون (قند خون) خود حساس باشند. اگر این کار را نکنند، ممکن است دچار هیپوگلیسمی (قند خون پایین)، هیپرگلیسمی (قند خون بالا) یا کتواسیدوز (عوارض جدی دیابت) شوند. حفظ یک رژیم غذایی سالم و ورزش منظم می تواند به کنترل سطح قند خون کمک کند.

اگر دیابت به درستی مدیریت نشود، می تواند عوارض زیادی برای سلامتی ایجاد کند. چک کردن قند خون به طور منظم ضروری است. برای بسیاری از افراد، این یکی از بزرگترین تغییراتی است که باید در سبک زندگی دیابتی انجام دهند. اما اگر دیابت درمان نشود، می تواند عواقب خطرناکی داشته باشد.

سوالات متداول

  • سطح طبیعی قند خون چقدر است؟
    سطح قند خون بر اساس عوامل متعددی از جمله غذایی که می خورید می تواند تغییر کند. قند خون تصادفی که در هر زمانی از روز در افراد بدون دیابت گرفته می شود باید کمتر از ۲۰۰ میلی گرم در دسی لیتر باشد. یک مطالعه نشان داد که سطح قند خون در افراد بدون دیابت بین ۷۰ میلی گرم در دسی لیتر و ۱۳۰ میلی گرم در دسی لیتر حداقل ۹۶ درصد از مواقع باقی می ماند. 
  • سطح طبیعی گلوکز ناشتا چقدر است؟
    سطح طبیعی قند خون ناشتا کمتر از ۱۰۰ میلی گرم در دسی لیتر است. سطح گلوکز ناشتا بالاتر از ۱۲۵ میلی گرم در دسی لیتر دیابت محسوب می شود. بین ۱۰۰ میلی گرم در دسی لیتر تا ۱۲۵ میلی گرم در دسی لیتر، پیش دیابت محسوب می شود.